الزامات تشکیل بازارآتی ارز

پگاه خوشجو/تحلیلگر کارگزاری بانک پاسارگاد

تفاوت معاملات آتی با اختیار معامله

معاملات آتی و اختیار معامله 2 نوع متفاوت از خرید وفروش در بازار سرمایه هستند.

در بازار آتی سکه دو طرف قرارداد (هم خریدار، هم فروشنده) موظف به انجام تعهدات خود هستند.

در واقع خریدار متعهد به پرداخت وجه نقد و فروشنده متعهد به تحویل سکه در تاریخ سررسید می‌شوند.

اما در بازار اختیار معامله تنها فروشنده است که متعهد می‌شود.

در حالی‌که خریدار اختیار (چه اختیار خرید چه اختیار فروش) متعهد نیست بلکه مختار است.

فروشنده اختیار خرید متعهد به تحویل سکه در تاریخ سررسید بوده و فروشنده اختیار فروش متعهد به پرداخت وجه نقد در روز تحویل است.

اما خریداران اختیار معامله مختار هستند که اختیار معامله را بر حسب منافع خود اعمال کنند یا خیر.

اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است.

دراین قرارداد،خریدارحق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.

فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کند.

هم چنین فروشنده باید دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.

برای آشنایی بیشتربا این بازار، مقاله با اختیار معامله در بورس بیشتر آشنا شویم راببینید.

بازار آتی چیست؟

اهالی کسب و کار همواره از ریسک و نااطمینانی گریزاناند.

مثلا یک تولید کننده نبایدمواد اولیه مورد نیازش را هربار به یک قیمت بخرد

یا یک کشاورز به دنبال یک بازار مطمئن برای فروش محصولاتش است تا براساس قیمت آن درباره ترکیب تولیدات خود تصمیم بگیرد.

این دغدغه ها باعث تشکیل بازار آتی جهت پوشش ریسک شده است .

منظور از قرارداد آتی این است که در زمان حال ما اقدام به خرید کالایی می‌کنیم. اما تصمیم نداریم که همین الان کالا را تحویل بگیریم .

درواقع می‌خواهیم چند ماه بعد کالا را تحویل گرفته و پول آن را پرداخت کنیم.

بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را اکنون و باقیمت مشخصی خریداری ‌کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت بگیرد، قرارداد آتی می‌‌‌گویند.

ویژگی های بازار آتی چیست؟

استقبال چشمگیر از این بازار به دلیل ویژگی‌ها و منافع بسیار زیادی است که می‌تواند سود کلانی را نصیب فعالان این بازار کند.

از این منافع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• معافیت مالیاتی
• تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب در اختیار مشتری موجود است
• امکان برداشت یک‌روزه موجودی از حساب
• کارمزدهای بسیار پایین
• امکان الزامات تشکیل بازارآتی ارز خرید و فروش نامحدود در هر روز معاملاتی
• واریز روزانه سود و زیان به‌حساب مشتری

در این قرارداد طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده هستند.

برای تضمین انجام تعهد، باید خریدار و فروشنده هرکدام مبلغی را نزد شخص امینی (بورس کالا) قرار دهند.

چرا بازار آتی یکی از پرطرفدارین بازارها در بین معامله گران بورس های دنیاست؟

بازار آتی به دلیل این‌که منافع خریدار و فروشنده کالا را تأمین میکند.فرصت کسب سود را برای نوسان‌گیران نیز فراهم می‌کند.در جهان طرفداران زیادی دارد.

فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1. خریداران کالا: اشخاصی که به کالایی (مثلاً زعفران، زیره، پسته و …) در آینده نیاز دارند. امروز در بازار آتی باقیمت معین پیش‌خرید می‌کنند.
2. فروشندگان کالا : اشخاصی که قصد دارند در آینده کالای خود (زعفران، زیره، پسته و …) را بفروش برسانندامروز می‌توانند به قیمت معین برای ماه دلخواه در آینده پیش‌فروش کنند.
3. نوسان‎گیرها : اشخاصی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا (زعفران، زیره، پسته و …) را ندارند. بلکه می‌خواهند با پیش‌بینی درست روند قیمت کالا، سود سرشاری به دست آورند.

نماد معاملاتی در بازار آتی به چه صورت است؟

تاریخ سررسید قراردادهای آتی بر روی یک کالا توسط بورس به صورت استانداردتعیین می‌شود.

فقط برای سررسیدی که تعیین شده، امکان انجام معاملات آتی وجود دارد.

هر سررسید با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نمایش داده می شود.

هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است.

تمامی نمادهای معاملاتی بایستی به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند .

به عنوان مثال نماد معاملاتی SAFME98 نشان دهنده قرارداد آتی زعفران نگین تحویل مهر 98 است.

اهرمی بودن قراردادهای آتی الزامات تشکیل بازارآتی ارز به چه معناست؟

به طور کلی خاصیت اهرم با عث میشود با نیروی کم نتیجه چندبرابری داشته باشیم.

در قراردادهای آتی هم این خاصیت بر قرار است.

سرمایه گذاری در قرارداهای آتی بازدهی چندین برابری دارد.

عکس این موضوع نیز برقرار است و احتمال زیان چند برابری اصل سرمایه وجود دارد.

چه کالا هایی در بازار آتی معامله می شود؟

در بورس کالای ایران محصولات کشاورزی زعفران و زیره به صورت قراردادهای آتی مورد معامله قرار می گیرند.

اندازه هر قرارداد آتی زعفران 100 گرم و زیره 100 کیلوگرم است

با اخذ یک موقعیت در زعفران ، 100 گرم و در زیره 100 کیلوگرم معامله کرد.

بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است.

امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد.

قیمت تسویه، قیمتی است که روزانه پس از پایان جلسه معاملات توسط بورس به منظور به روزرسانی حساب ها محاسبه و اعلام می شود.

سود و زیان معامله گران براساس قیمت تسویه سنجیده می شود .

این قیمت مبنای معاملات روز بعد نیزمی باشد.

چگونه کد معاملاتی آتی بگیریم؟

طبق دستورالعمل بورس، برای اخذ کد معاملات آتی، لازم است دو حساب بانکی توسط متقاضی افتتاح شود.

یک حساب تحت عنوان حساب عملیاتی (در اختیار بورس) شناخته می‌شود

حساب دیگر حساب مکمل مشتری است.

زمان برداشت وجه از حساب در اختیار، مبلغ مورد نظرمشتری به حساب مکمل معرفی و تائید شده، واریز می‌گردد.

کسب سود بدون ریسک

ازمه اصلی و بلامنازع تشکیل بازار ارز به صورت قابل معامله بر روی تابلوهای بورسی چه از نوع آتی و چه نقدی تغییر رویکرد دولت‌ها در تنظیم نظام ارزی‌شان از نرخ ثابت به نظام ارزی نرخ شناور الزامات تشکیل بازارآتی ارز است.

پگاه خوشجو/تحلیلگر کارگزاری بانک پاسارگاد

دو سال بعد از شرایط پرتلاطم بورس شیکاگو ناشی از عدم توانایی دسترسی معامله‌گران به نرخ‌های بین‌بانکی مطلوب به دلیل کاستی‌های سیستم قیمت‌گذاری نرخ ثابت مبتنی بر طلا برای دلار (سیستم برتون‌وودز) در سال 1970 میلادی اولین بازار قراردادهای آتی ارز در بورس بین‌المللی نیویورک شروع به کار کرد که با آغاز فعالیت این بازار در کمتر از یک سال چنان اعتمادی از جنبه کارکردی برای اقتصاددانان و بانکداران آمریکایی به وجود آمد که باعث ملغی شدن سیستم قیمت‌گذاری برتون‌وودز که عامل کسری تراز پرداخت تجاری، افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی در آن ایام بود به وسیله نیکسون رئیس‌‌جمهور وقت ایالات متحده شد.
با اشاره‌ای گذرا به حجم روزانه پنج تریلیون‌دلاری معاملات بازار ارز فارکس که حدود 10 درصد از آن سهم قراردادهای آتی است و همچنین رشد خیره‌کننده بازارهای آتی ارز در اقتصادهای نوظهور (مثلاً در سال 2006 معاملات فیوچرز ارز در ترکیه با رشد 300‌درصدی بیشترین رشد را در بین بازارهای ارزی جهان کسب کرد) می‌توان پی به اهمیت این بازار برد. لازم به ذکر است معاملات آتی فیوچرز در رقابت با ابزارهای نوین مالی دیگری مانند آپشن و سوآپ در راستای پوشش ریسک، این سهم از ارزش بازار را به خود اختصاص داده است. لازمه اصلی و بلامنازع تشکیل بازار ارز به صورت قابل معامله بر روی تابلوهای بورسی چه از نوع آتی و چه نقدی تغییر رویکرد دولت‌ها در تنظیم نظام ارزی‌شان از نرخ ثابت به نظام ارزی نرخ شناور است. برای درک بهتر این مطلب به چند مفهوم مهم اقتصادی در تفاوت این دو نظام ارزی می‌پردازیم. در نظام ارزی نرخ ثابت افزایش قدرت پول ملی به وسیله دولت به صورت دخالت مستقیم و با اصطلاح Revaluation انجام می‌گیرد حال آنکه همین اقدام در نظام شناور با اسم Currency appreciation و کاملاً غیرمستقیم با ابزارهای زیر صورت می‌پذیرد:

1-International parity conditions مثل بازی با نرخ بهره که این روزها در آمریکا در حال انجام است و اثرات آن را کاملاً در شاخص دلار می‌بینیم.

2- مدل تراز پرداخت (Balance of payment model) که اشاره به تنظیم تراز پرداخت در راستای جهت‌دهی به پول ملی دارد.

3- مدل بازار دارایی‌ها (Asset market model) که مفهوم آن این است که هر چه دارایی‌هایی مانند سهام هر کشور ارزشمندتر شود تقاضا برای پول ملی آن کشور بیشتر شده و موجب تقویت پول ملی می‌شود. که قطعاً مسوولان بانک مرکزی به عنوان تبیین‌کننده رویه‌های ارزی همگام، با ایجاد زیر‌ساخت‌های قراردادهای آتی ارز به وسیله سازمان بورس برای هر‌چه کاراتر شدن این بازار این مسائل را در نظر گرفته‌اند. مفهوم اصلی بازارهای مشتقه که بازار آتی ارز نیز جزیی از آنهاست پوشش ریسک است، مسلماً یکی از مشکلات سرمایه‌گذاران خارجی در بازار ایران نبود روشی برای کنترل ریسک نرخ ارز بوده که امید می‌رود با شروع به کار این بازار این مساله حل شود.

فعالان اصلی این بازار دولت (به عنوان فروشنده نفت و مواد معدنی) و شرکت‌های صادراتی در سمت عرضه و در طرف خریدار سرمایه‌گذاران خارجی و شرکت‌های وارداتی هستند.

بازار نرخ آزاد ارز رسمي‌ مي‌شود

شرق: 20 فروردين كه اسحاق جهانگيري، معاون اول رئيس‌جمهور، بعد از جلسه ستاد اقتصادي دولت نرخ چهارهزارو 200 توماني را نرخ رسمی دلار اعلام كرد، بسياري از فعالان اقتصادي مي‌دانستند كه اين وضعيت ثبات نخواهد داشت. سياست شكست‌خورده‌اي كه در دولت احمدي‌نژاد محك زده شده بود، بار ديگر به بوته آزمايش الزامات تشکیل بازارآتی ارز گذاشته شد. حالا ارز چهارهزارو 200 توماني فقط به كالاهاي ضروري يعني غذا و دارو اختصاص مي‌يابد. ارز سنا، ارز نيما و نرخ بازار آزاد را هم براي هر دلار آمريكا داريم و رئيس كل بانك مركزي اعلام كرده كه قرار است بازار معاملات آزاد نقدي و حواله ارزي در آينده نزديك راه‌اندازي شود. بازاري كه قرار است بسته‌هاي ارزي را به حراج بگذارد و خريداراني مشخص كه از قبل هويت آنها تعيين شده، اين بسته‌ها را خريداري كنند. به اين ترتيب يا يك نرخ جديد ديگر به مجموعه نرخ‌هاي ارزي موجود در كشور اضافه مي‌شود و رانت حاصل از اين چندنرخي‌بودن ارز به جيب گروهي خاص سرازير مي‌شود يا در بهترين شرايط، اين بازار با ايجاد شفافيت، به اعتقاد كارشناسان جايگزين سامانه نيما يا نرخ ارز در بازار آزاد خواهد شد. بازار آشفته ارز پاي قوه قضائيه را هم به اين عرصه باز كرد. درست در روزهايي كه نرخ ارز در حال اوج‌گرفتن بود و قيمت ريال در مقابل دلار مثل يخ در برابر آفتاب ذوب مي‌شد، قوه قضائيه هم وارد عمل شد تا سرشاخه‌هاي اين بي‌نظمي را دستگير كند. خبرها حاكي از آن بود كه اخلالگران ارزي دستگير شده‌اند و بازار ارز به‌زودي سامان مي‌يابد. همين چند روز پيش هم حسين مظلومين ملقب به سلطان سكه به جرم اخلال در نظام ارزي كشور به دار مجازات آويخته شد، اما آيا اين اقدامات باعث مي‌شود قيمت دلار به رقم‌هاي قبلي بازگردد؟ اين روزها هر دلار آمريكا به قيمت حدود 13هزارو 100 تومان و هر يورو به بهاي 15هزارو 300 تومان معامله مي‌شود. با وجود اين عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در اينستاگرام خود خبر مي‌دهد كه قرار است «بازار معاملات آزاد نقدی و حواله ارزی» در آینده نزدیک راه‌اندازي ‌شود. به گفته او، این بازار مبتنی بر سازوکار حراج و با هدف کشف قیمت ارز و تسهیل تأمین نیازهای خدماتی و خرد مردم و با مشارکت بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و نظارت و بازارگردانی بانک مرکزی راه‌اندازی می‌شود. با آغاز فعالیت این بازار، صادرکنندگان نیز می‌توانند براساس مقرراتی که اعلام خواهد شد، بخشی از ارز صادراتی خود را در این بازار عرضه کنند. ‌شناسنامه‌دارشدن بازار سياه بهاءالدين حسيني‌هاشمي، كارشناس بانكی، در گفت‌وگو با «شرق» درباره تبعات راه‌اندازي بازار مورد نظر رئيس كل بانك مركزي عنوان مي‌كند: بانك مركزي و دولت دو نوع ارز دولتي و ارز عرضه‌شده در بازار نيما را قبول دارند، اما تقاضاهاي ديگري هم براي ارز داشتيم كه در هيچ بازاري نبود و ارز مورد نياز براي اين تقاضاها در بازار سياه معامله مي‌شد، مثل ارز مسافرتي كه گاهي افراد براي سفر به دو هزار دلار نياز داشتند، اما ارز كمتري در اختيار آنها قرار مي‌گرفت. او اضافه مي‌كند: در واقع به‌جز دو نرخ رسمي كه دولت قبول دارد، ما نرخ سومي هم داريم كه در بازار سياه تعيين مي‌شود. دولت مي‌خواهد با ساختارهاي جديد، نرخ بازار سياه را قابل‌قبول و رسمي كند، به‌نحوي‌كه بازيگران آن مشخص باشند. به گفته حسيني‌هاشمي اين بازار جديد سبب مي‌شود بانك مركزي هم ارزهاي خود را به‌صورت شفاف در بازار آزاد بفروشد و اين كار را به صرافي يا اشخاصي واگذار نكند كه در دولت‌هاي بعدي آنها را بازداشت كرده و اعدام كنند. او ادامه مي‌دهد: «بازار معاملات آزاد نقدی» به بازار سياه ارز، شناسنامه مي‌دهد، زيرا قيمت ارز براساس عرضه و تقاضا در اين بازار تعيين خواهد شد. بعد از اينكه دولت گفته بود مي‌خواهيم بازار سياه را حذف كنيم، ما فكر مي‌كرديم كه احتمالا ارز دولتي را در شبكه نيما وارد مي‌كنند و در سامانه نهايتا بازار شناور مديريت‌شده آزاد را داريم، اما احتمالا بازار معاملات آزاد نقدي، بازار اصلي آينده مي‌شود و سامانه نيما هم ممكن است حذف شود. اين كارشناس بانك با اشاره به اينكه تمام بسترسازي انجام‌شده براي ايجاد سامانه نيما قابل استفاده در بازار معاملات آزاد نقدي است، فوايد ايجاد اين بازار را بسيار زياد مي‎داند، زيرا چنين بازاري علاوه بر ايجاد شفافيت، اين امكان را فراهم مي‌كند كه افراد هر وقت بخواهند ارزهاي خود را در آن به فروش برسانند يا از چنين بازاري خريداري ‌كنند. در نتيجه از ذخيره‌شدن ارز در نزد افراد جلوگيري مي‌شود. همچنين بخشي از ارز صادركنندگان براساس تصميمي كه دولت مي‌گيرد، در اين بازار عرضه خواهد شد. به گفته او در بازار معاملات آزاد نقدي به‌تدريج نسبت‌ها و ضرايب تغيير مي‌كند و اين مسئله مي‌تواند بازار را به سمت يكسان‌سازي نرخ ارز هدايت كند. حسيني‌هاشمي اضافه مي‌كند: اين روزها مهم‌ترين شائبه اين است كه بانك مركزي خودش در بازار سياه ارز مي‌فروشد. ممكن است واقعا اين اتفاق رخ دهد و چون ضوابط، اصول و راهكار مشخص نيست، هميشه اين شائبه درباره بانك مركزي ادامه مي‌يابد، درحالي‌كه با راه‌اندازي اين بازار، دست بانك مركزي براي فروش ارز به قيمت رقابتي باز خواهد شد. او درباره معايب اين بازار هم مي‌گويد: معايب راه‌اندازي چنين بازاري اين است كه به‌هرحال ممكن است اين بازار رسمي تلقي شود و قيمت‌ها و تورم و. را براساس نرخ‌هاي اين بازار حساب كنند. اين بازار، بازاري است كه به افراد خاصي دسترسي مي‌دهد و همه قدرت حضور در چنين بازاري را نخواهند داشت. اين بازار ممكن است يك انتظار تورمي و شوك تورمي هم ايجاد كند. ‌ارز به صورت حراج و مزایده فروخته می‌شود احمد حاتمي‌يزد، ديگر كارشناس بانكي، هم درباره مزاياي راه‌اندازي بازاري كه عبدالناصر همتي در اينستاگرام وعده آن را داده است، به «شرق» مي‌گويد: اميدوارم اين بازار كمك كند كه ارز تك‌نرخي شناور در كشور داشته باشيم. او ادامه مي‌دهد: اگر اين سامانه تشكيل شود، ارز را به صورت حراج و مزايده مي‌فروشند. شبيه كاري كه بانك كارگشايي بيش از 70 سال است درباره سكه انجام مي‌دهد. بانك كارگشايي هر روز بسته‌هاي صد‌تايي سكه را به حراج مي‌گذارد. كسي يك يا دو سكه نمي‌تواند از اين بازار تهيه كند. در بازار مزايده ارزي، هركسي نمي‌تواند خريد انجام دهد و صرفا بانك‌ها و صرافي‌هايي كه به آنها مجوز داده شده است، وارد بازار مي‌شوند. به گفته اين كارشناس بانكي اگر بازار معاملات آزاد نقدي رونقي پيدا كند و درست عمل كند، احتمال دارد كه حداكثر در مدت شش‌ ماه جايگزين سامانه نيما شود. او تأكيد مي‌كند: بازار معاملات آزاد نقدي، ساختاري كاملا متفاوت با سامانه نيما دارد؛ زيرا در سامانه نيما صادركنندگان و واردكنندگان ارزهاي خود را به فروش مي‌رساندند يا ارز خريداري مي‌كردند؛ اما در اين بازار، عامل اصلي بانك مركزي است. حاتمي‌يزد مي‌گويد: چنين بازاري رقابتي‌تر و شفاف‌تر خواهد شد؛ زيرا همه مي‌دانند كه چه كسي، به چه قيمتي ارز پيشنهاد داده و برنده مناقصه شده است. آنچه در اين بازار رخ مي‌دهد، شبيه حراجي‌ها يا بازار بورس است. نرخ ارز در بازار نيما كمتر از اين بازار خواهد بود؛ زيرا در‌حال‌حاضر نرخ ارز در اين سامانه كمتر از نرخ ارز در بازار آزاد است. به‌همين‌دليل صادركنندگان هم تمايل خواهند داشت ارز خود را در اين بازار عرضه كنند. ‌احتمال تشديد سوداگري وحيد شقاقي، كارشناس ارز، نيز در گفت‌وگو با «شرق» مانند ديگر كارشناسان، ايجاد شفافيت را مهم‌ترين ويژگي بازار جديد پيشنهاد‌شده از سوی رئيس كل بانك مركزي مي‌داند؛ زيرا بر اين باور است كه با راه‌اندازي اين بازار، نقش دلال‌ها و واسطه‌ها در تأمين ارز مورد نياز اشخاص كمتر مي‌شود و معاملات پنهان ارز حذف شده و تحت نظارت و كنترل بانك مركزي انجام خواهد شد. او مي‌گويد: بانک مرکزی طبق اختیارات داده‌شده از سوی شورای هماهنگی سران سه قوه، مسئولیت دخالت ارزی را در بازار و همچنین در سامانه نیما به دست آورده و می‌تواند ارز مداخله‌ای به بازار تزریق كند. براساس این اختیارات، بانک مرکزی کنترل و مدیریت صراف‌‌ها و سامانه نیما را خواهد داشت؛ ولی با تصمیم اخیر و ایجاد بازار نقدی و آتی دلار و ارز در بازار سرمایه، بانک مرکزی خواهد توانست وارد معاملات خرد ارزی در بازار بورس ارزی شود. به‌اين‌ترتيب امکان مانور و مدیریت بانک مرکزی در بازار آزاد مقدور مي‌شود. او اضافه مي‌كند: بازار بورس ارزی در واقع با هدف پوشش تأمین مبادلات ارزی خرد و برای اشخاص است. اين بازار شفافیت را افزایش داده و به کاهش التهابات ارزی خواهد انجامید. البته شقاقي به بانك مركزي پيشنهاد مي‌دهد: در شرایط كنوني بازار آتی ارز را اجرا نکند و فقط بازار نقدی ارز اجرایی شود؛ زيرا ممكن است با اجراي بازار آتي ارز، سوداگري تحريك و تشديد شود. به گفته او بازار نقدی ارز سیاستی بود که از دو تا سه سال پیش درباره اجرائي‌شدن آن تصمیم گرفته شده بود. اين كارشناس ارزي احتمال مي‌دهد: اگر محدودیت و دخالت عمدی در بازار نقدي ارز انجام شود، نرخ پنجم دلار نیز به مجموعه چهار نرخ قبلي دلار افزوده شود. براي همين او تأكيد مي‌كند: بانك مركزي باید تلاش كند نرخ بازار آزاد را که در کوچه‌ها و از سوی دلالان تعيين مي‌شد، با نرخ نقدی ارز بازار بورس جایگزین كند تا نرخ جديدي براي ارز ايجاد نشود؛ زيرا تفاوت نرخ‌ها رانت‌زا و شبهه‌ناك است. ‌پتروشیمی‌ها، طراح بازار معاملات آزاد نقدی ارز رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران نیز در گفت‌وگو با بازرگانان ایران با اشاره به اینکه طراح بازار معاملات آزاد نقدی ارز خود پتروشیمی‌ها هستند، گفت: بخش عمده‌ای از نیاز این بازار از سوی پتروشیمی‌ها تأمین می‌شود و اصلا مدیران پتروشیمی به‌عنوان تأمین‌کنندگان ارز طراحان این بازار هستند. رضا پدیدار گفت: از‌آنجایی‌که شرکت‌های پتروشیمی تأمین‌کننده بخش عمده‌ای از ارز در کشور هستند، نمی‌توان آنها را از بازارهای ارز جدا دانست. او ادامه داد: دولت به کار با پتروشیمی‌ها علاقه دارد؛ از‌این‌رو برای سیاست‌گذاری بازار جدید ارز از آنها کمک گرفته است. پدیدار در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا حضور در این بازار برای واحدهای پتروشیمی مفید خواهد بود، نیز گفت: بدون‌شک حضور در این بازار برای پتروشیمی‌ها مفید خواهد بود؛ چرا‌که بخش عمده‌ای از این بازار را خود پتروشیمی‌ها طراحی کرده‌اند. او درباره زمان آغاز به کار بازار جدید نیز اظهار کرد: گزارش‌هایی در‌این‌باره تهیه شده است و پیش‌بینی می‌شود که تا پایان این هفته یا نهایتا تا شروع هفته آتی این بازار شروع به کار خواهد کرد. شایان ذکر است که بانک مرکزی تصمیم گرفته است برای کشف قیمت ارز و تسهیل تأمین نیازهای خرد مردم، با نظارت بانک‌ها و صرافی‌ها بازاری را برای معامله نقدی و حواله‌ای ارز ایجاد کند که قیمت نهایی ارز در آن شفاف و براساس عرضه و تقاضا باشد. همچنین گفته می‌شود صادرکنندگان بخشی از ارز خود را وارد این بازار خواهند کرد.

بازار آتی سکه چیست؟ چطور در آن سرمایه گذاری کنیم؟

یکی از بهتر‌ین بازارهای سرمایه گذاری در ایران، بازار آتی است. بازار آتی سکه نیز طرفداران زیادی در بین معامله گران دارد. قرارداد آتی سکه توافق‌نامه‌ای است که در آن فروشنده تعهد می نماید در زمان معین تعداد مشخصی سکه را به خریدار تحویل دهد و خریدار نیز متعهد می‌شود که در زمان دریافت سکه مبلغی را که در روز قرارداد توافق شده پرداخت کند.

بازار آتی سکه به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که نسبت به بازار بورس دارد فعالان در حوزه‌ی سرمایه گذاری را به سمت خود سوق می‌دهد؛ اما با وجود همه این ویژگی ها باز هم دلیل بر این نمی‌شود که بدون داشتن اطلاعات الزامات تشکیل بازارآتی ارز کافی وارد این بازار شد. برای ورود به این بازار باید با مفاهیم و موارد موجود در آن آشنا بود و از شیوه‌ی معاملات و قوانین حاکم بر بازار اطلاع داشت. در این مقاله با نحوه‌ی ورود به بازار آتی سکه و مفاهیم اصلی در آن آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.

مفاهیم و مواردی که برای ورود به بازار آتی سکه باید دانست:

نماد معاملاتی

هر سررسید با یک نماد مشخص در تابلو معاملات نشان داده می‌شود. هر نماد معاملاتی متشکل از نام کالا، ماه و سال قرارداد است و تمامی نمادهای معاملاتی باید به تصویب هیئت پذیرش رسیده باشند.

نمادهای معاملاتی قراردادهای آتی سکه طلا براساس سال و ماه قرارداد نامیده می‌شوند که بر این اساس هر نماد معاملاتی به صورت GCMMYY است و در آن GC مخفف سکه طلا (Gold Coins)، MM علامت اختصاری ماه قرارداد که به صورت حروف نمایش داده می‌شود و YY سال قرارداد است.

به عنوان مثال نماد معاملاتی GCDY98 نشان دهنده قرارداد آتی سکه طلا تحویل دی ماه ۹۸ است. براین اساس شما هر سررسید را با نام اختصاری آن می‌شناسید، درست مانند سهام که هر سهم با نماد خاص خود شناخته می شود. به طور معمول در نماد هر سهم حرف اول نشان دهنده صنعتی است که شرکت مورد نظر در آن فعالیت دارد و مابقی خلاصه‌ای از نام شرکت است. مانند “خساپا” که حرف “خ” نشان دهنده گروه خودرو و قطعات است و “ساپا” مخففی از نام شرکت است “سایپا”.

دارایی پایه و اندازه قرارداد

مهمترین موضوعی که باید در مورد آن اطلاعات داشته باشید دارایی پایه و اندازه‌ی قرارداد آتی است. دارایی پایه عبارت است از کالایی که در قالب قرارداد آتی معامله می‌شود، که در قرارداد آتی سکه دارایی پایه سکه‌ی طلا است. سکه‌های متفاوتی ازلحاظ کمی و کیفی در بازار موجود است به همین دلیل شرایط قابل‌ قبول سکه توسط بورس تعیین می‌شود.

اندازه‌ی قرارداد آتی یکی از مواردی است که در قرارداد ذکر می‌شود. سازمان بورس اندازه‌ی قراردادهای آتی سکه را تعیین می کند و هر سرمایه‌گذار می‌تواند مضرب صحیحی از آن را معامله نماید. اندازه‌ی قرارداد آتی سکه ۱۰ عدد سکه بهار آزادی می‌باشد. درواقع هر سرمایه‌گذار به ازای هر قرارداد، ۱۰ سکه‌ی طلا را خریداری کرده یا به فروش می‌رساند. به‌طور مثال اگر فردی ‌بخواهد ۵۰ سکه را خریداری کند باید ۵ قرارداد آتی سکه را بخرد.

مفهوم وجه تضمین اولیه در قرارداد آتی سکه طلا

مفهوم مهم دیگری که باید برای ورود به بازار آتی سکه دانست، مفهوم وجه تضمین است. وجه تضمین مبلغی است که خریدار و فروشنده به ‌منظور اطمینان از بدهی احتمالی واریز می‌نمایند و به‌نوعی ضمانت معامله محسوب می‌شود.

این مبلغ در حسابی که در اختیار بورس است نگهداری می‌شود و مقدار حداقل آن را نیز بورس تعیین می‌کند. درواقع وجه تضمین در سود و ضرر شما در آتی سکه تأثیرگذار نیست، اما برای اینکه سود بیشتری کنید طبیعتاً باید قراردادهای بیشتری داشته باشید و این امر مستلزم آن است که وجه تضمین بیشتری پرداخت کنید.

حداکثر حجم سفارش و سررسید در بازار قراردادهای آتی

مفهوم بعدی که باید به آن پرداخت، حداکثر حجم سفارش و سررسید در بازار قراردادهای آتی است. حداکثر حجم سفارش به معنی تعداد مشخصی قرارداد در بازار آتی بوده و به‌نوعی محدودیت برای سفارش گذاری است. این مورد پارامتر به عواملی همچون نوسانات بازار و عمق بازار بستگی دارد و در تمام بازارهای مالی وجود دارد. دلیل وجود حداکثر حجم سفارش این است که امکان معامله را برای همه‌ فراهم کند و کسی که سرمایه‌ی زیاد دارد نتواند تمام بازار را در اختیار گیرد.

آخرین روز معاملات که در قرارداد آتی مشخص شده است را سررسید در بازار آتی گویند که این تاریخ توسط بورس تعیین می‌شود. سرمایه گذار می‌بایست سه روز قبل از آخرین روز معاملاتی آمادگی خود را برای تسویه نهایی به کارگزار اعلام کرده و می‌تواند تسویه کند یا موقعیت‌های خود را ببندد. در تسویه‌ی نهایی فروشنده‌ی سکه باید سکه‌ها را تحویل داده و خریدار نیز باید مبلغ سکه‌ها را بر اساس قیمت ذکر شده در قرارداد واریز نماید.

حد نوسان قیمت روزانه در قراردادهای آتی سکه

بازه قیمتی معاملات روزانه در قراردادهای آتی محدود به (۵%±) قیمت تسویه روز معاملاتی قبل است و امکان ثبت سفارش با قیمتی بالاتر و پایین تر از این بازه وجود ندارد.

کارمزد معاملات آتی سکه

در حال حاضر کارمزد اتخاذ هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش در معاملات آتی شامل موارد زیر است:

• کارمزد کارگزار ⬅️ ۱۶۰۰ تومان
• کارمزد شرکت بورس کالا ⬅️ ۱۰۰۰ تومان
• حق نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار ⬅️ ۴۰۰ تومان
• جمع کارمزد هر قرارداد تعهدی خرید یا فروش ⬅️ ۳۰۰۰ تومان

بنابراین، کارمزد هر خرید و فروش در آتی سکه مجموعا برابر با ۶۰۰۰ تومان خواهد بود.

لازم به ذکر است دارندگان موقعیت تعهدی باز که وارد مرحله تحویل می شوند، علاوه بر کارمزد اتخاذ موقعیت (۳۰۰۰تومان) می بایست بابت هر قرارداد مبلغ ۵۰۰۰ تومان به عنوان کارمزد تسویه بپردازند.

مراحل یک روز معاملاتی در قراردادهای آتی سکه

به‌طورکلی فرایند یک روز معاملاتی در بازار آتی سکه شامل ۴ مرحله است:

الزامات تشکیل بازارآتی ارز
1. پیش گشایش: بازار از دوره پیش گشایش آغاز می‌شود. در این دوره فرایند مچینگ صورت می‌گیرد؛ همین‌طور خریداران و فروشندگان قدرت یکدیگر را محک می‌زنند. در دوره پیش گشایش امکان انجام معامله وجود ندارد، درواقع فقط می‌توان سفارش گذاشت. این دوره همان نیم ساعت ابتدایی بازار را تشکیل می‌دهد؛ مثلاً اگر بازار ساعت ۱۰ صبح باز می‌شود، از همین ساعت تا حدود ساعت ۱۰:۳۰ دوره پیش گشایش خواهد بود.
2. دوره حراج تک‌نرخی: این دوره بلافاصله پس از فرایند مچینگ برای چند ثانیه اتفاق می‌افتد و طی این فرایند سفارش‌های سمت عرضه با سفارش‌های سمت تقاضا یکپارچه می‌شود.
3. دوره حراج پیوسته: بعد از فرایند مچینگ و حراج تک قیمتی، دوره حراج پیوسته بالاترین مقدار گردش بازار را به خود اختصاص می‌دهد. این دوره تا پنج دقیقه قبل از بسته شدن بازار ادامه می‌یابد. طی این دوره خریداران و فروشندگان با یکدیگر تعامل نموده و همین مهم باعث قیمت‌گذاری لحظه‌ای و تغییر سطوح عرضه و تقاضا و درنتیجه کشف قیمت خواهد شد.
4. دوره پایانی: پنج دقیقه پایانی بازار، همان دوره پایانی است. در این بازه زمانی نمی‌توان سفارش جدیدی وارد بازار کرد. درواقع شرایطی محیا می‌شود که کم‌کم در بازار بسته شود!

قیمت تسویه روزانه

سود یا زیان در بازار آتی سکه بر اساس قیمت تسویه روزانه محاسبه می‌شود. درواقع بالا یا پایین آمدن قیمت بر اساس قیمت تسویه سنجیده می‌شود. قیمت تسویه روزانه قیمتی است که در پایان هرروز توسط بورس کالا کشف می‌شود سود و زیان افراد به‌حساب افراد دارای تعهد باز لحاظ می‌شود.

دقت کنید اگر چهار سررسید باز داشته باشیم در پایان روز ۴ قیمت تسویه کشف خواهد شد. درواقع هر قرارداد به‌طور جداگانه یک قیمت تسویه منحصربه‌فرد دارد. مثلاً قیمت تسویه سررسید شهریور ۹۷ با نماد GCSH97 باقیمت تسویه سررسید آبان ۹۷ با نماد GCAB97 متفاوت است.

گواهی آمادگی تحویل

سندی است که توسط خریدار و فروشنده “ قرارداد آتی ” و به منظور آگاهی اتاق پایاپای از آمادگی آن ها جهت تحویل کالا در قالب فرم‌های بورس ارائه می‌گردد.

در این راستا کلیه دارندگان موقعیت تعهدی باز، می‌بایست طی مهلت ارائه آمادگی تحویل ( الزامات تشکیل بازارآتی ارز دو روز کاری قبل از آخرین روز معاملاتی هر نماد) آمادگی خود را جهت تسویه نهایی به کارگزاری اعلام نمایند.

لازم به ذکر است که این فرآیند به طور معمول توسط کارگزاری برای مشتریانی که موقعیت باز دارند انجام شده و گواهی آمادگی تحویل برای آن ها تنظیم می‌شود.

پس از اعلام آمادگی تحویل، مشتریان وارد دوره دو روزه‌ای می‌شوند که می‌توانند موقعیت‌های خود را ببندند و یا جهت تسویه نهایی اقدام نمایند.

درصورتی‌که تا پایان مهلت مقرر، مشتری دارای موقعیت باز، مدارک خود را ارائه نکند، مشمول جریمه های مقرر در مشخصات قرارداد آتی می‌شود،

گفتنی است باز نمودن موقعیت تعهدی جدید طی دوره مذکور به منزلۀ اعلام آمادگی تحویل کالای موضوع قرارداد از سوی مشتری نیز است.

جرایم:

جریمه عدم ارائه گواهی آمادگی تحویل از طرف دارندگان موقعیت تعهدی باز خرید و فروش به میزان یک درصد ارزش کل قرارداد بر اساس قیمت تسویه همان روز معاملاتی قرارداد آتی است.

جریمه عدم ارائه رسید انبار از طرف مشتریان فروشنده یک درصد ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی است که به نفع خریدار کسر می‌گردد. همچنین در صورتی که قیمت بازار نقدی دارایی پایه از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی بیشتر باشد تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری خریدار از فروشنده اخذ می‌گردد.

جریمه عدم واریز وجه ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی از طرف مشتریان خریدار، یک درصد ارزش قرارداد است که به نفع فروشنده از حساب مشتری خریدار کسر می‌گردد. چنانچه قیمت بازار نقدی دارایی پایه از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی کمتر باشد تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری فروشنده از خریدار اخذ می‌گردد.

در تمامی موارد فوق کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله به نفع بورس از مشتری نکول کننده دریافت خواهد شد.

فرایند تحویل قرارداد آتی

چنانچه دارندگان موقعیت باز در یک سررسید مشخص، تا پایان جلسه آخرین روز معاملاتی، اقدام به بستن موقعیت‌های خود نکنند، وارد مرحله تحویل می‌شوند.

حدوداً ۲ روز مانده به زمان گواهی آمادگی تحویل، اطلاعیه فرآیند تحویل (برای قراردادی که در حال سررسید است) در سایت بورس کالا درج می‌گردد. مفاد ذیل در اطلاعیه مذکور قید خواهد شد و کلیه مشتریان (خریدار و فروشنده) دارای موقعیت تعهدی باز، موظفند بر اساس ضوابط اعلام شده اقدام نمایند.

این اطلاعیه‌ها حاوی اطلاعاتی از قبیل تعریف قرارداد، بورس کالا، بانک عامل، مشتری فروشنده، مشتری خریدار، سکه بانکی، اندازه هر قرارداد و فرایند تحویل است.

نتیجه‌گیری:

در انتها لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در بازار آتی ، همچون سرمایه گذاری در سایر حوزه‌ها ممکن است به سود یا زیان سرمایه گذاران بیانجامد. اما مطالعه و افزایش سطح آگاهی می تواند ریسک حاکم بر این بازار را کاهش داده و بر جذابیت آن بیافزاید.

امیدواریم با ارائه این مقاله به شما عزیزانی که قصد سرمایه گذاری در بازار آتی سکه را دارید کمک کرده باشیم که با آگاهی بیشتری به آن وارد شوید.

اهرم کمکی بورس کالا برای بازار ارز

حامد سلطان‌نژاد، مدیر‌عامل بورس کالا درخصوص راه‌اندازی بورس آتی ارز بر این باور است که راه‌اندازی بازار آتی ارز شاید بتواند به واقعی‌تر شدن قیمت ارز در بازار تک‌نرخی کمک کند و از التهابات آن بکاهد. اما بهروز خدارحمی، دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در ایران معتقد است بازار ارز برای هر کسی که واردات به شکل مواد اولیه و صادرات به شکل محصول در سطح بین‌المللی داشته باشد این امکان را ایجاد می‌کند که برنامه‌ریزی به شکل طولانی‌تر و بلند‌مدت‌تری داشته باشد.

به گزارش شبکه خبری اقتصاد و بانک ایران (ایبِنا) به نقل از دنیای اقتصاد، زمزمه‌های بازگشایی و ایجاد بورس آتی ارز از سال‌ها قبل و در دولت دهم مطرح شد، دوره‌ای که به یقین امکان پیش‌بینی و رفتارشناسی بازار حتی برای کارشناسان خبره نیز بسیار کم شده بود، در این راستا معاونت مطالعات اقتصادی و توسعه بازار بورس اوراق بهادار تهران در گزارشی به سازمان بورس پیشنهاد داد تا با تشکیل بازار آتی (فیوچرز) ارز معاملات بازار ارز و دلار را هم مدیریتی آینده‌نگر کنند، موضوعی که با وجود موافقت از سوی کمیته فرعی شورای عالی بورس به‌عنوان بالاترین مقام در زمینه تصمیم‌سازی در بازار سرمایه بی‌نتیجه ماند و طرح راه‌اندازی فیوچرز ارز را از سوی بانک مرکزی بی‌نتیجه گذاشت .

موضوع اولی که در مورد این بازارها و کارکرد آنها باید مطرح شود این است که اگر بخواهیم نقش بازارهای آتی را از دو منظر مهم اقتصادی و از دو زاویه مهم مورد بررسی قرار دهیم باید به «کشف‌قیمت‌ها» و «کاهش ریسک» در این بازار اشاره کنیم، شرایطی که با تکیه بر همین دو فاکتور می‌تواند برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران انگیزه بیشتری ایجاد کند .

موضوع دوم اما شفافیت در بازار آتی و همگام شدن با گردش اطلاعاتی اقتصادی در سطح جهانی است که می‌تواند هم زمینه ساز و هم حذف‌کننده رانت‌هایی باشد که در بازارهایی غیر از بازار آتی وجود دارند .

حامد سلطان‌نژاد، مدیر عامل بورس کالا، درخصوص نزدیکی به زمان تک‌نرخی شدن ارز و نقش بازار آتی و کمک‌هایی که این بازار می‌تواند به تصمیم تک‌نرخی شدن ارز داشته باشد، می‌گوید: یکی از ملاحظات راه‌اندازی بازار قراردادهای آتی ارز از نظر بانک مرکزی تک‌نرخی شدن ارز است و در این ارتباط راه‌اندازی بازار آتی ارز شاید بتواند به واقعی‌تر شدن قیمت ارز در بازار تک‌نرخی کمک کند و از التهابات آن بکاهد که این موضوع خود می‌تواند اطمینان خاطر بیشتری را در میان سیاست‌گذاران بازار ارز برای ایجاد یک بازار کم‌التهاب‌تر و کم‌نوسان‌تر و دارای ابزارهای پوشش ریسک، ایجاد کند. در این میان پیشنهاد می‌شود که این دو موضو‌ع به موازات یکدیگر پیش برود تا در زمان تک‌نرخی شدن ارز شاهد راه‌اندازی این بازار برای پوشش ریسک و امکان مدیریت بهتر این بازار در زمان مقتضی نیز باشیم .

مدیر عامل بورس کالا در ارتباط آثار تک‌نرخی شدن ارز در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت و قیمت ارز می‌گوید: به نظر می‌رسد در کوتاه مدت نرخ رسمی ارز که همان نرخ مبادله‌ای است الزامات تشکیل بازارآتی ارز با شیب ملایم شروع به افزایش کند تا در نرخ‌های کنونی با نرخ بازار آزاد هم نرخ شود. در صورت توانایی بانک مرکزی در ایجاد اطمینان از ثبات ارزی و اقتصادی در کشور و استفاده مناسب این بانک از ابزارهای موجود جهت کنترل التهابات به نظر می‌رسد در میان‌مدت نرخ ارز در نرخ‌های کنونی نرخ آزاد ارز تثبیت شود. وی معتقد است اینکه در بلندمدت چه اتفاقی خواهد افتاد کاملا بستگی به سیاست ارزی کلان کشور دارد. به هر حال با توجه به گشایش‌های صورت گرفته در فضای پسا برجام و با توجه به تثبیت قیمت نفت در قیمت‌های کنونی و همچنین افزایش فروش نفت ایران طی سال جاری به نظر می‌رسد بانک مرکزی ایران، توانایی مدیریت این بازار در نرخ‌های کنونی را خواهد داشت .

** بازار آتی ارز، پاسخ به یکی از چالش‌های مهم الزامات تشکیل بازارآتی ارز اقتصادی

حامد سلطان‌نژاد در ادامه می‌گوید: بازار آتی ارز در پاسخ به یکی از چالش‌های مهم اقتصاد ایران طی چند دهه اخیر که همانا نوسانات شدید نرخ ارز بود پیشنهاد شده است. در این میان همواره امکان پوشش نوسانات نرخ ارز یکی از مسائل اصلی سرمایه‌گذاری و تولید در ایران بوده است. شاید نگاهی به سال‌های گذشته و وام‌های ارزی اخذ شده توسط تولید‌کنندگان برای طرح‌های توسعه‌ای یا الزامات تشکیل بازارآتی ارز خرید کالاهای واسطه‌ای در قالب فاینانس یا یوزانس‌های بلند‌مدت یا میان‌مدت، برای تبدیل به کالای نهایی که در صورت‌های مالی آنها انعکاس یافته است بهترین شاهد بر این مدعا باشد که نرخ ارز و نوسانات آن باعث ایجاد یک فضای مبهم و پیش‌بینی‌ناپذیر در عملیات بسیاری از واحدهای صنعتی و معدنی و تحمیل هزینه‌های تسعیر ارز بر آنها شده است که در نهایت و سرجمع آن به ضرر کل اقتصاد است، به‌طوری‌که ریسک اقتصاد را افزایش داده و جذابیت سرمایه‌گذاری در آن را کاهش می‌دهد .

وی در پاسخ به سوالی درخصوص ارزیابی نقش بازار آتی ارز در این شرایط برای آنکه فرصت‌های لازم برای جذب سرمایه‌های خارجی سوخت نشود، می‌گوید: مهمترین کارکرد قراردادهای آتی ارز استفاده از آن به‌عنوان ابزار پوشش ریسک است که همانا یکی از مهمترین دغدغه‌های سرمایه‌گذار خارجی برای سرمایه‌گذاری در یک کشور در حال توسعه با تاریخچه نوسانات شدید ارزی است. به گفته وی سرمایه‌گذار خارجی به خصوص سرمایه‌گذار مستقیم خارجی همواره علاوه بر توجه به بازدهی مورد انتظار در بازار، گوشه چشمی هم به نوسانات ارزی خواهد داشت تا مبادا نوسانات نامطلوب ارز، بازدهی انتظاری او از سرمایه‌گذاری در یک کشور را با مخاطره مواجه کند. در این میان علاوه بر نقش پوشش ریسکی، ماهیت وجود چنین ابزارهایی طبق تجربیات بین‌المللی به کاهش نوسانات ارزی و ایجاد ثبات در بازارهای ارزی کمک خواهد کرد. بنابراین در بلندمدت اطمینان سرمایه‌گذار از ثبات اقتصادی کشور را نیز افزایش خواهد داد .

** خرید و فروش نوسانات نرخ ارز

بهروز خدارحمی دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در ایران و کارشناس بازار سرمایه یکی از پیش‌نیازهای راه‌اندازی بازار ارز را تک‌نرخی شدن می‌داند. وی بر این باور است که با تک‌نرخی شدن یکی از فعالیت‌هایی که بازار ارز خواهد داشت این است که به نوعی «نوسانات نرخ ارز» را خرید و فروش کند. خدارحمی در این راستا و در ارتباط با فعالیت‌های بازار آتی ارز و همچنین ارتباط سرمایه‌گذاری خارجی در زمان بعد از تک‌نرخی شدن می‌گوید: یکی از مسائل در ارتباط با سرمایه‌گذاری خارجی پذیرفتن ریسک کسب و کارهای داخل کشور است که در این راستا سرمایه‌گذاران تنها به پذیرفتن این ریسک‌ها بسنده می‌کنند و نوسانات نرخ ارز را نخواهند پذیرفت .

بنابراین و به دلیل نداشتن شناخت و عدم توانایی در پوشش‌دهی نرخ ارز و نپذیرفتن این موضوع از سوی سرمایه‌گذار، از سرمایه‌پذیر خواهند خواست که این موارد را مدیریت کند و به نوعی مسوولیتی در این مورد متوجه سرمایه‌گذاران نباشد، در این راستا نوسانات را باید شخص دیگری بخرد و در این میان سرمایه‌گذار خارجی فقط ریسک کسب و کار را بر عهده بگیرد، ولی در نهایت راه‌اندازی بورس ارز به یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازها که تک‌نرخی شدن است نیاز دارد که در این حوزه گام‌های خوبی هم برداشته شده است .

خدارحمی در ادامه به موضوع شفافیت در بازار اشاره می‌کند و می‌گوید: اتفاقی که در حال حاضر در حال رخ دادن است این است که شفافیت در کشور به دلیل جیره‌بندی که برای چند نرخ ارز خاص در نظر گرفته شده در حال فدا شدن است، در واقع به یکسری از واردات‌ها، کسب و کارها و محموله‌ها که نیاز بیشتری به آنها وجود دارد ارز ترجیحی با نرخ پایین پرداخت می‌شود و به محموله‌ها و کسب و کار‌های دیگر این ارز تخصیص پیدا نمی‌کند .

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به موضوع مدیریت و نظارت اشاره کرده و الزامات تشکیل بازارآتی ارز می‌گوید: تشخیص این اولویت‌بندی که ارز ترجیحی را چگونه درست و به موقع تشخیص دهیم و چگونه نظارت کنیم و سوءاستفاده‌ها را در این میان مدیریت و کم کنیم نیاز به تیم و سیستم بسیار تخصصی دارد که متاسفانه نتیجه تخصیص ارز ترجیحی در چند سال گذشته نشان داده که این روند بیش از آنکه به نفع کسب و کار و مصرف‌کننده و کشور باشد، فساد ایجاد کرده است .

خدارحمی در توضیح این مورد این‌گونه می‌گوید: در واقع در توضیح این فساد باید گفت بسیاری از کسب و کارهایی که با چند‌نرخی بودن ارز در کشور ایجاد شده، حول سودآوری و منفعت‌رسانی به آن محصول نبوده و معمولا مابه‌التفاوتی که نرخ ارز دوم و نرخ ارز پایین‌تر با نرخ ارز آزاد داشته این سودآوری را ایجاد کرده و در نهایت در این میان تنها یک رانت برای کسانی که امکان استفاده از ارزهای با نرخ پایین‌تر را دارند، ایجاد شده است .

بهروز خدارحمی در پاسخ به این سوال که بازار ارز چه کمکی در جهت حذف این فسادها می‌تواند بکند می‌گوید: در این راستا بازگشایی بازار ارز فضا را بسیار شفاف و امکان حذف این ارز را ایجاد می‌کند. در ادامه امکان اینکه فضای رقابتی منطقی‌تر شود وجود دارد و صرفا دسترسی به ارزهای با نرخ پایین‌تر موجب حذف رقبا در بازار نمی‌شود و مهم‌تر از همه اینکه سیاست‌گذاری در حوزه نرخ ارز بسیار ساده‌تر خواهد شد .

** تسهیل فرآیند متقاعد کردن سرمایه‌گذار

وی در پاسخ به این سوال که بازار آتی ارز چه مزایا و چالش‌هایی را به همراه دارد و کدام بخش‌ها با وجود بازار ارز می‌توانند ریسک‌های خود را کاهش دهند می‌گوید: در این ارتباط باید گفت بازار ارز برای هر کسی که واردات به شکل مواد اولیه و صادرات به شکل محصول در سطح بین‌المللی داشته باشد این امکان را ایجاد می‌کند که برنامه‌ریزی به شکل طولانی‌تر و بلند‌مدت‌تری داشته باشد، در این راستا تحت تاثیر نوسان‌های کوتاه‌مدت به ناچار افق زمانی و چشم‌انداز‌هایمان از قبیل زمان‌هایی همچون دو ماه و شش ماه است؛ ولی اگر خیالمان از این بابت راحت باشد که به وسیله کسب و کاری که داریم می‌توانیم از نوسانات نرخ ارز ایمن بمانیم قطعا امکان برنامه‌ریزی بلند‌مدت‌تری را خواهیم داشت، چه برای واردات به‌عنوان مواد اولیه و چه برای صادرات .

وی در ادامه و در توضیح موارد مهمی همچون سرمایه‌گذاری و کسب و کارهای داخلی و نقش بازار ارز می‌گوید: در واقع مورد قبلی که توضیح داده شد در ارتباط با واردات بود که این موضوع کسب و کارهای داخلی را پوشش می‌دهد بر این مبنا که کسب و کارهایمان می‌توانند برنامه‌های بلند‌مدت‌تر داشته باشند اما نکته بسیار مهم‌تر اینکه اگر قرار باشد بسترها را برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم کنیم، طبیعتا شرکت‌های سرمایه‌پذیر کشور در آن حوزه راحت‌تر خواهند بود، به این معنا که خارجی‌ها را راحت‌تر می‌توانند متقاعد کنند تا به نوسانات نرخ ارز فکر نکنند، به این دلیل که بازاری به نام بورس ارز وجود دارد که در آن بازار سرمایه‌گذاران خارجی عملا می‌توانند نوسانات را به طرف دیگر بفروشند و طرف خارجی نرخ ارزی را که امروز با آن در حال سرمایه‌گذاری است، تا پایان مدت سرمایه‌گذاری می‌تواند در محاسباتش لحاظ کند .

خدا‌رحمی در ارتباط با ارزیابی نقش بازار آتی ارز در این شرایط و برای جلوگیری از سوخت شدن فرصت‌های لازم برای جذب سرمایه‌های خارجی می‌گوید: در پاسخ به این سوال باید گفت که این بازار بسیار جذاب خواهد بود، نوسان در بازارهای سرمایه‌پذیر نام «ریسک» را دارد، هر ریسکی که به سرمایه‌گذار تحمیل شود، طبیعتا موجب می‌شود سرمایه‌گذار بازدهی بالاتری را طلب کند، یکی از این نوسانات هم علاوه بر نوسانات کسب و کار یا فعالیت، نوسانات نرخ ارز است که اگر ما برای آن چاره‌ای نیندیشیم، سرمایه‌گذار آن نوسان را به‌عنوان یک ریسک می‌بیند و بازدهی بالاتر را مطالبه می‌کند و نتیجه این خواهد شد که رویای تامین مالی با نرخ‌های پایین به دلیل چاره نیندیشیدن برای چالش نوسانات نرخ ارز محقق نخواهد شد، به همین دلیل بازار ارز بهترین جایگزین برای خارج کردن نوسانات از حوزه سرمایه‌گذار است، اما بازگشایی بازار آتی ارز موجب خواهد شد که سرمایه‌گذار، نوسانات ارز را قابل پوشش ببیند و نگاه موثرتری به سرمایه‌گذاری در کشور داشته باشد .