مزایای خرید و فروش در بورس کالا

احسان والیان

مزایای خرید و فروش در بورس کالا

تدابیر قانونی برای ایجاد بورس کالای ایران
نیاز به ایجاد بازاری متشکل و سازمان یافته برای تقابل آزاد عرضه و تقاضا و دستیابی به اثرات مثبت این مهم در اقتصاد تولید و مصرف، دولت و مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا بستر قانونی لازم جهت تاسیس و راه اندازی بورسهای کالایی را در ایران فراهم سازند. در این راستا با تصویب بند (ج) ماده (95)قانون برنامه سوم و بند (الف) قانون برنامه چهارم ، شورای عالی بورس موظف به تشکیل و گسترش بورسهای کالایی در ایران گردید.
در پی این امر، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران در شهریور ماه سال82 به عنوان اولین بورس کالای کشور فعالیت خود را آغاز کرد و پس از آن نیز سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی در شهریور ماه سال 83 شروع به فعالیت نمود.با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384/9/24 و بر طبق ماده 57 این قانون و تبصره آن که مقرر داشته " اموال و دارایی های سازمان کارگزاران بورس های موجود اعم از منقول و غیر منقول، وجوه نقد، سپرده های بانکی و اوراق بهادار، حقوق و تعهدات و سایر دارایی ها پس از کسر بدهی ها و همچنین وجوه ذخیره گسترش " بورس" در کمیته ای مرکب از رئیس " سازمان" نماینده منتخب کارگزاران " بورس" مربوط و نماینده " شورا" احصاء و حسب ضرورت و نیاز بین شرکت سهامی " بورس" مربوط و " سازمان" به ترتیب به عنوان سرمایه و منابع مالی در اختیار تسهیم می شود. تصمیمات این کمیته پس از تصویب وزیر امور اقتصاد و دارایی لازم الاجرا می باشد.
تبصره -سوابق کارکنان " سازمان کارگزاران" هر " بورس" به موجب مقررات قانون کار بازخرید می گردد"، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی منحل گردید و طی مراحل قانونی جهت تصفیه این سازمان ها آغاز شد. شرکت بورس کالای ایران به موجب ماده 58 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که مقرر داشته " دولت اقدامات لازم را برای فعال کردن بورس های کالایی و تطبیق آن با این قانون و ارائه راهکارهای قانونی مورد نیاز را به عمل خواهد آورد" به عنوان یک شرکت جدید و کاملا مستقل از سازمان های کارگزاران بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی ، پس از پذیره نویسی در 4 گروه سهامداری و برگزاری مجمع عمومی از ابتدای مهرماه سال 1386 فعالیت خود را آغاز کرد. بدین ترتیب ، هم اکنون بورس کالای ایران با تجربه ای بیش از 10 سال ، به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه ، سلف ، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است.

ارکان شرکت بورس کالای ایران
ارکان شرکت بورس کالای ایران ( سهامی عام ) عبارتند از:
1- مجامع عمومی
2- هیات مدیره
3- مدیر عامل
4- بازرس/حسابرس
شرکت توسط هیات مدیره ای غیر موظف مرکب از هفت شخص که توسط مجمع عمومی عادی با توجه به اساسنامه، قانون تجارت و مقررات برای مدت دو سال انتخاب می شوند، اداره می شود.

انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران
تمامی داد و ستد ها در بورس کالا در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام می گیرد :
1-قرارداد نقدی
قراردادی است که براساس آن، پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای انجام می‌شود.
2- قرارداد سلف
قراردادی است که براساس آن، کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.
3- قرارداد نسیه
قراردادی است که براساس آن، کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید و براساس دستورالعمل تسویه و پایاپای پرداخت می‌گردد.
4- قرارداد آتی
قراردادی است که فروشنده براساس آن متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین می‌کنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می‌شوند مبلغی را به ‌عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند.
5- قرارداد سلف استاندارد
قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دورة تحویل به خریدار تسلیم نماید. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد موضوع مواد 2 و 3 دستورالعمل اجرایی معاملات سلف استاندارد، به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف استاندارد نامیده می‌شود.
6- قرارداد اختیار معامله
قرارداد اختیار معامله قراردادی است که در آن یک طرف، اختیار(حق) خرید و یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می کند. قرارداد اختیار معامله به دو نوع کلی اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در هر کدام از این دو نوع قرارداد، دو طرف خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد معامله می‌شوند.
7- صندوق های کالایی
صندوق كالايي قابل معامله(ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینه های حمل و نقل، انبارداری و خسارت-های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری نمایند. با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای موردنظر، مسئولیت نگهداری ازآن کالا را بر عهده ندارد. به عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه¬ای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایه گذاری در کالایی خاص اختصاص می دهند و علاقه مندان به سرمایه گذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق ها می کنند.
8- گواهی سپرده کالایی
بر اساس مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که مؤید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می‌گردد.

معافیت های مالیاتی و مزایای خرید و فروش و پذیرش کالاها در بورس کالای ایران
مزایای ساختاری
1-معاملات در بورس کالا، متشکل و سازمان یافته، قانونمند، قابل نظارت، شفاف، عادلانه، رقابتی و کم هزینه است.
2-در بورس کالا، امکان پوشش، توزیع و انتقال ریسک وجود دارد.
3-در بورس کالا، کیفیت و کمیت کالا و مبلغ معامله و مدت معامله تضمین شده است.
4-کشف قیمت در بورس کالا از طریق حراج حضوری و بصورت شفاف صورت گرفته و با حذف رانت باعث فسادزدایی از بازار معاملات می گردد.
5-پذیرش کالا جهت فروش در بورس کالا منوط به داشتن استاندارد های اجباری برای آن کالا می باشد و از این راه کیفیت کالا در بورس تضمین می گردد.
6- در بورس کالا، مبداء کالا مشخص و تضمین شده است.
7-در مقایسه با تشریفات مناقصات و مزایدات سرعت انجام معاملات در بورس کالا بسیار بالاتر بوده و جریان معاملات از امنیت کامل برخوردار است.
8-در صورت بروز اختلاف میان طرفین معامله، بورس کالا دارای مراجع اختصاصی بررسی و رسیدگی به دعاوی بوده و سرعت رسیدگی به دعاوی مطرح شده در مقایسه با دادگاه های عادی بالاتراست.
9-با استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای سلف و سلف استاندارد و ساز و کار اوراق بهادار مبتنی بر کالا، امکان تامین مالی بنگاه‌ها از این طریق وجود دارد.
10-حذف بخشی از هزینه‌های مرتبط با فروش و بازاریابی باتوجه به وجود بازار مستقیم و بدون واسطه در بورس کالا
11-وجود شفافیت در معاملات بورس کالا و حذف هرگونه عاملی که در حوزه فروش، منجر به ایجاد رانت خواهد شد.

1- طبق ماده (6 (قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل ده درصد(10%) از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورسهای کالایی پذیرفته شده و به فروش می رسد و ده درصد(10%) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی پذیرفته می شود و پنج درصد(5 % ) از مالیات بر درآمد شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود ، از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت های پذیرفته شده در این بورس ها و یا بازارها حذف نشده اند با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار بخشوده می شود. شرکت هایی که سهام آنها برای معامله در بورس های داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل بیست درصد (20%) سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیت های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می شوند.

2- بر اساس تبصره 1 ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، تمامی درآمدهای صندوق سرمایه گذاری در چهارچوب این قانون و تمامی درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری در اوراق بهادار ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 و درآمدهای حاصل از نقل و انتقال این اوراق یا درآمدهای حاصل از صدور و ابطال آنها از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387/3/2 معاف می باشد و از بابت نقل و انتقال آنها و صدور و ابطال اوراق بهادار یاد شده مالیاتی مطالبه نخواهد شد. ( بنابر اعلام معاونت حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار از آنجا که شورایعالی بورس و اوراق بهادار ، قراردادهای آتی و اوراق سلف استاندارد را به عنوان ابزار مالی جدید مورد تصویب قرار داده و ابزارهای مالی نیز اوراق بهادار موضوع بند 24 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار هستند، به تصریح تبصره یک ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، معاملات قراردادهای آتی و اوراق سلف استاندارد نیز از پرداخت مالیات معاف می باشد).

3- بر اساس تبصره 2 ماده (7) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، سود و کارمزد پرداختی یا تخصیصی اوراق بهادار موضوع تبصره 1 این ماده به استثنا سود سهام و سهم الشرکه شرکتها و سود گواهی های سرمایه گذاری صندوقها ، مشروط به ثبت اوراق بهادار یاد شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار جزء هزینه های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات ناشر این اوراق بهادار محسوب می شود.
4- بر اساس ماده (17) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، خرید و فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس های کالایی که با رعایت مقررات حاکم بر آن بورس ها مورد داد و ستد قرار می گیرند توسط وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی و عمومی و دستگاه های اجرایی نیاز به برگزاری مناقصه یا مزایده مزایای خرید و فروش در بورس کالا و تشریفات مربوط به آنها ندارد.

5- بر اساس ماده (18) قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید ، دولت مکلف است کالای پذیرفته شده در بورس را از نظام قیمت گذاری خارج نماید.

بورس انرژی در یک نگاه
شرکت بورس انرژی ایران با هدف ساماندهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل‏های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‏های انرژی، فراهم آوردن دسترسی غیر تبعیض آمیز و منصفانه اعضاء به بسترهای معاملاتی، همكاری و هماهنگی با نهادهای مالی، شركت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای متولی بازارهای انرژی از جمله وزارتخانه‎های نفت، نیرو و صنعت و معدن و تجارت و شرکت‎های ملی نفت ایران، ملی پالایش و پخش فرآورده‎های نفتی ایران، ملی صنایع پتروشیمی، توانیر، مدیریت شبکه برق ایران، مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین انجام سایر وظایف محوله در اساسنامه شرکت، در 17/4/1391 با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به عنوان چهارمین بورس رسمی کشور به صورت شرکت سهامی عام تاسیس شده و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‏نماید.
بر اساس مجوز صادره توسط شورای عالی بورس در خصوص تأسیس بورس انرژی، ترکیب سهامداری این شرکت به میزان 60 درصد نهادهای مالی، 20 درصد فعالان صنعت برق و نفت و 20 درصد عموم مردم و با قید محدودیت 5/2 درصد برای هر متقاضی از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین گردید. سرمایه اولیه شرکت 200 میلیارد ریال در نظر گرفته شد و شرکت در تاریخ 19 اسفند سال 91 به طور رسمی معاملات خود را با انجام معاملات برق، قطران و زغال‎سنگ آغاز نمود.
بورس انرژی ایران، به عنوان یک بورس کالایی، تشکلی خودانتظام است که امکان انجام معاملات حامل‏های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‎های انرژی) و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. در بورس انرژی ایران نیز مشابه سایر بورس‏ها، تعداد زیادی خریدار و فروشنده حضور داشته که با انجام داد و ستد در فضایی رقابتی، دستیابی به قیمت‎های تعادلی حامل‏های انرژی را میسّر می‏سازند.
بورس انرژی ایران دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی می‏باشد. در بازار فیزیکی، کالاهای پذیرفته شده در بورس و در بازار مشتقه، اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‏گیرند. کالاهای تک محموله‏ای و خارج از گونه نیز در بازار فرعی قابلیت معامله دارند. بازار فیزیکی خود شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله می‏باشد. همچنین هر یک از تابلوها دارای دو رینگ داخلی و بین‏المللی هستند. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام می‎پذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و . نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارا می‎باشند.
بر این اساس کلیه حامل‏های انرژی در صورت داشتن سابقه فعالیت قابل اتکاء عرضه‏کننده در بازار کالای مورد مزایای خرید و فروش در بورس کالا پذیرش، امکان کشف عادلانه قیمت با توجه به میزان عرضه کالا توسط متقاضی و عدم شمول محدودیت‏های قیمت‏گذاری قانونی و انحصار در عرضه یا تقاضا همچنین ارائه تعهدات مصرح در دستورالعمل پذیرش توسط متقاضی با تصویب هیات پذیرش یا کمیته عرضه بورس انرژی به عنوان کالای اصلی یا مشابه امکان معامله در بورس انرژی را دارند.
در بورس انرژی ایران معاملات در بازار فیزیکی بسته به تعداد عرضه‏کنندگان در یک نماد معاملاتی و شرایط عرضه به سه روش حراج حضوری، معاملات تمام الکترونیکی و عرضه یکجا انجام می‏پذیرد. معاملات در بازار مشتقه نیز به صورت تمام الکترونیکی انجام می‏پذیرد.
ارکان شرکت بورس انرژی ایران
1) مجامع عمومی
2) هیئت مدیره
3) مدیر عامل
4) بازرس/حسابرس
منابع بورس انرژی ایران
* سامانه معاملاتی تمام الکترونیکی ویژه معاملات بازار فیزیکی و مشتقه
* سامانه تمام الکترونیکی ثبت و سپرده گذاری و تسویه و پایاپای معاملات
* بیش از 40 شرکت کارگزاری دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی که اغلب آن‎ها دارای رتبه الف و ب می‎باشند.
* پذیرش بیش از 100 کالا-عرضه‎کننده و قرارداد شامل کالاهای بیش از 20 پالایشگاه نفت و گاز، بیش از 20 نیروگاه تولید برق، بیش از 10 مجتمع پتروشیمی و چندین شرکت کک سازی و پالایش قطران
مزایای پذیرش و معامله در بورس انرژی ایران
معافیت مالیاتی: : بر اساس ماده 6 قانون توسعه ابزارهای نوین مالی، 10 درصد از مالیات بر در‎آمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس های کالایی پذیرفته شده و به فروش می‎رسد از بخشودگی مالیاتی برخوردارند.
معافیت از تشریفات مزایده و مناقصه: بر اساس ماده 17 قانون توسعه ابزار‎های مالیاتی جدید و بندهای قوانین بودجه سنواتی خرید و فروش کالاهای پذیرفته شده در بورس‎های کالایی که با رعایت مقررات حاکم بر این بورس ها مورد داد ستد قرار می‎گیرند توسط وزارتخانه‎ها و دستگاه‎های دولتی و عمومی و اجرایی نیاز به برگزاری مناقصه یا مزایده و تشریفات مربوط به آنها ندارد.
* امکان بازاریابی و عرضه محصولات در رینگ داخلی و بین‎الملل از طریق شبکه کارگزاران عضو و سامانه‎های معاملاتی بورس انرژی
* امکان تأمین کالاهای مورد نیاز از طریق ساز و کار شفاف و منصفانه بورس انرژی
* امکان تأمین مالی و پوشش ریسک عرضه‎کنندگان از طریق ابزارهای مالی موجود در بورس انرژی
* امکان پوشش ریسک و تأمین کالاهای مورد نیاز مصرف‎کنندگان برای دوره‎های زمانی مختلف
* کاهش هزینه‎های معاملاتی برای مشتریان در مقایسه با معامله در خارج از بورس (شامل هزینه‎های عقد قرارداد، بازاریابی و . )
* کاهش ریسک‎های معاملاتی از جمله ریسک عدم ایفای تعهدات طرفین و .
* وجود قراردادهای استاندارد و مشخص همچنین تضمین استاندارد بودن و کیفیت کالاهای مورد معامله در بورس
* برخورداری از چارچوب مقرراتی جامع در حوزه پذیرش، معاملات، ثبت و سپرده‎گذاری و تسویه پایاپای کالاها و اوراق بهادار مبتنی بر کالا

3 مزیت عرضه خودرو در بورس کالا

در آخرین نسخه استراتژی توسعه صنعت خودرو تاسال 1404، مسیر‌های تنوع‌بخشی به روش‌های تامین مالی خودروسازان تعیین شده، اما عرضه خودرو در بورس کالا ابزار مشخصی در استراتژی مذکور نیست این در شرایطی است که برخی کارشناسان عرضه، معامله و تحویل فیزیکی خودروهای مختلف در بورس کالا را سنت‌شکنی مطلوبی در مسیر توسعه بورس کالا و همچنین ابزار مالی صنایع خودروسازی می‌خوانند.

به گزارش اقتصادنیوز، در شرایطی دوشنبه گذشته معامله خودرو در بورس کالا کلید خورد که این معامله فیزیکی از این پس می‌تواند پشتوانه‌ای برای تامین مالی صنعت خودرو به‌شمار آید.هرچند در آخرین نسخه استراتژی توسعه صنعت خودرو تاسال 1404، مسیر‌های تنوع‌بخشی به روش‌های تامین مالی خودروسازان تعیین شده، اما عرضه خودرو در بورس کالا ابزار مشخصی در استراتژی مذکور نیست این در شرایطی است که برخی کارشناسان عرضه، معامله و تحویل فیزیکی خودروهای مختلف در بورس کالا را سنت‌شکنی مطلوبی در مسیر توسعه بورس کالا و همچنین ابزار مالی صنایع خودروسازی می‌خوانند.

بر این اساس دوشنبه گذشته در حالی عرضه 50 سراتو در بورس کالا کلید خورد که این پرسش مطرح است که خودروسازان با چه نیتی به عرضه محصولاتشان در بورس کالا پرداخته اند؟ در حال حاضر خودروهای زیر 40 میلیون تومان از سوی تولید‌کنندگان قیمت‌گذاری می‌شود و شورای رقابت در این زمینه دخل و تصرفی ندارد حال آنکه اگر قرار است خودروهایی همچون دنا یا سراتو که خودروسازان خود به قیمت‌گذاری آنها می‌پردازند در بورس کالا عرضه شوند چه مزیتی برای شرکت تولیدکننده دارد؟ در این بین اما سوال مهم‌تر آن است که در سند راهبردی صنعت خودرو بر اوراق مشارکت و صکوک تاکید شده است و اوراق سلف در این بین چه جایگاهی دارد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها در ابتدا باید به تعریف اوراق سلف بپردازیم؛ به گفته کارشناسان اوراق سلف نوعی اوراق صکوک (اوراق تامین مالی اسلامی) است که براساس آن متقاضیان می‌توانند با خرید چند برگه که معادل قیمت یک خودرو است، محصول خود را در زمان تحویل از کارخانه دریافت کنند.

در واقع عرضه این اوراق به منزله قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. آنگونه که گفته می‌شود، این روش امنیت بیشتری نسبت به اوراق مشارکت دارد به همین دلیل نیز خودروساز تصمیم گرفته از این طریق به تامین مالی بپردازند. اما در مورد سوال اول نیز که مطرح شد بسیاری از دست‌اندرکاران و کارشناسان صنعت خودرو تاکید دارند که خودروسازان در حال حاضر با عرضه محصولات کم‌تیراژ خود چون سراتو و دنا تصمیم دارند به نوعی کشف قیمت کنند، بنابراین عرضه این خودروها در بورس یک امتحان و آزمایش برای عرضه خودروهای بعدی است. بر این اساس در صورت موفق بودن این تجربه آنها قطعا محصولات پرتیراژ خود را نیز وارد بازار معاملات بورس کالا خواهند کرد؛ چراکه از این طریق قیمت محصولاتشان توسط عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد و با کشف قیمت واقعی آنها می‌توانند سایر محصولات خود را به بازار عرضه کنند.اما در حالی هدف خودروساز از عرضه محصول در بورس کالا بحث تامین نقدینگی است که به‌نظر می‌رسد آنها هدف دیگری را نیز در این زمینه دنبال می‌کنند.

به اعتقاد کارشناسان، اولین هدف خودروسازان از عرضه خودرو در بورس کالا، همان‌طور که گفته شد تامین نقدینگی مورد نیاز شرکت‌هایشان از راه جذب خریدار است. اهمیت این موضوع از آن رو است که خودروسازان داخلی چند سالی است که با مشکل تامین نقدینگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ موضوعی که موجب شده حتی به فروش اموال مازاد خود بپردازند. در این بین اما به باور کارشناسان هدف دیگر خودروسازان در عرضه محصولاتشان در بورس کالا، خروج خودرو از قیمت‌گذاری دستوری است. به‌دنبال تشدید تحریم‌های بین‌المللی و افزایش نرخ ارز و دو برابر شدن قیمت خودروهای داخلی شورای رقابت پا در عرصه قیمت‌گذاری خودروهای داخلی گذاشت. شورا با تاکید بر اینکه بازار خودروهای تولید داخل انحصاری است به این بازار ورود کرد تا زمینه رقابت را ایجاد کند اما قیمت‌گذاری نه تنها رقابتی شدن بازار را به‌دنبال نداشت؛ بلکه موجب شد تا خودروسازان با ضرر و زیان‌هایی روبه‌رو شوند. بنابراین در شرایطی که تولید‌کنندگان تاکید دارند که بازار خودرو کشور انحصاری نیست، یکی از خواسته‌های خود را حذف قیمت‌گذاری محصولاتشان از طرف شورای رقابت می‌دانند؛ بنابراین آنها با عرضه محصولاتشان در بورس کالا می‌توانند زمینه کشف قیمت واقعی محصولات خود را ایجاد کنند. در این میان اما عرضه این محصولات به بورس کالا می‌تواند تلاشی به‌منظور خروج قیمت‌گذاری خودرو از شورای رقابت باشد.

در این بین هر چند حذف شورای رقابت وجه مثبتی است که خودروسازان به‌دنبال آن هستند، اما نباید فراموش کرد که یک تحلیل منفی نیز در این زمینه می‌توان ارائه کرد؛ اینکه در صورت عدم استقبال از محصولات پرتیراژ شرکت‌های خودروساز در بورس کالا، آنها مجبور به کاهش قیمت خواهند شد. بر این اساس اگر چه عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند معایبی برای خودروساز داشته باشد اما مهم‌ترین مزیت آن کشف نرخ کالاهای انحصاری و ایجاد رقابت در بازار خودرو کشور است. یک کارشناس خودرویی در این زمینه معتقد است که فروش رقابتی خودرو در بورس کالا می‌تواند در چارچوب قراردادهای رایج از جمله نقدی، نسیه و سلف صورت بگیرد که این امر می‌تواند بازار خودرو را در شرایط مختلف، متعادل نگه دارد، از سوی دیگر فرصت طراحی قراردادهای معاملاتی خاص برای خودرو، امکان مدیریت ریسک را برای هر دوسوی بازار خودرو، یعنی خریداران و عرضه‌کنندگان فراهم می‌کند و نوسان قیمت خودرو را به حداقل ممکن می‌رساند. وی همچنین تاکید می‌کند که عرضه خودرو در بورس براساس کنترل‌ها و نظارت‌های بسیاری صورت می‌گیرد و معاملات نیز در فضایی کاملا شفاف انجام می‌شود.

موضوع قابل توجه دیگر این است که با توجه به اینکه بسیاری از مواد اولیه تولید خودرو در بورس کالای ایران کشف نرخ می‌شود، عرضه محصول نهایی در این بورس می‌تواند به کشف نرخ منطقی، منصفانه و شفاف محصول نهایی منجر شود.اما همان‌طور که گفته شد عرضه محصولات به بورس کالا، می‌تواند ایجاد شفافیت کند؛ به‌این معنا که خودروساز با عرضه محصول خود در بورس کالا با قیمت پایه، در واقع قیمت نهایی محصول خود بدون مولفه‌هایی چون مالیات بر ارزش افزوده، بیمه و هزینه شماره‌گذاری را مشخص می‌کند؛ بنابراین با این اقدام ضمن آنکه قیمت نهایی خودرو مشخص می‌شود خودروساز می‌تواند اتهام گران‌فروشی را که همواره به او نسبت داده می‌شود نیز از بین ببرد. به این ترتیب، عرضه سراتو و سایر خودروهای دیگر به بورس کالا حاوی چند هدف و پیام است و به‌نظر می‌رسد خودروساز در حال بهره بردن از ظرفیت‌های این موضوع است. در این زمینه دست‌اندرکاران و کارشناسان صنعت خودرو نیز نظر خود را ارائه کرده‌اند.

شفاف‌سازی قیمت خودرو

سعید مدنی / مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت

یکی از اقداماتی که خودروسازان باید آن را در صدر برنامه خود قرار دهند، تنوع بخشی به ابزارهای تامین مالی است؛ چراکه یکی از مشکلات خودروسازان طی چند سال گذشته مشکل نقدینگی موردنیاز برای تولید بوده است؛ بنابراین در درجه اول می‌توان انتشار اوراق سلف یا عرضه خودرو در بورس کالا را در مسیر تامین مالی شرکت‌های خودرو دانست.در انتشار اوراق سلف خودرو، تعهدات ثبت شده است و خودروساز متعهد به انجام تعهدات خود می‌شود؛ بنابراین یکی از مزایای عرضه خودرو در بورس کالای ایران انجام به موقع تعهدات از سوی فروشندگان است؛ زیرا به‌دلیل قانونمندی و اخذ تضامین لازم، معامله‌گران از انجام تعهدات اطمینان کامل دارند. اما مهم‌ترین موضوعی که می‌توان به آن اشاره کرد ایجاد شفافیت در فروش محصولات خودروسازان است. شرکت سایپا به‌عنوان اولین خودروسازی که به عرضه سراتو در بورس پرداخت، این محصول را با قیمت پایه 872 میلیون و 604 هزار و 446 ریال عرضه کرد و در ذیل آن اشاره کرد که خریدار باید مبلغ 118 میلیون و 305 هزار و 554 ریال را به‌صورت مازاد بابت بیمه، شماره‌گذاری و مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کند؛ این موضوع نشان دهنده آن است که خودروساز قصد دارد به خریداران درخصوص قیمت نهایی محصولات خود نیز اطلاع‌رسانی کند. یکی از موضوعات مهمی که شاید بسیاری از مشتریان خودرو درخصوص آن آگاهی ندارند. بنابراین درصورتی‌که سایر خودروها نیز در بورس کالا عرضه شوند، خودروسازان از این طریق می‌توانند قیمت نهایی محصول خود را به مشتری عرضه و در این زمینه شفاف‌سازی کنند.

عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت

تقی زاده/ معاون فروش شرکت خودروسازی سایپا

شرکت سایپا روز دوشنبه 50 دستگاه خودروی سراتو را در بورس کالا عرضه کرد تا از ظرفیت‌های موجود در بورس کالا برای فروش محصولات خود بهره ببرد. عرضه خودرو در بورس کالا یکی از روش‌های فروش است که شرکت‌های خودروساز می‌توانند از طریق آن به تامین مالی شرکت‌های خود اقدام کنند. سایپا در حالی از این شیوه بهره برد که بسیاری از شرکت‌ها برای تامین نقدینگی مورد نیازشان یا حل بخشی از مشکلات مالی‌شان کالایی را که قرار است به‌صورت نقد در بازار بفروشند به‌صورت سلف از طریق بورس‌های کالا عرضه می‌کنند این کار هم به نفع مصرف‌کننده و هم به نفع تولید‌کننده است. هر چند اولین هدف تامین منابع مالی است اما مباحثی چون ایجاد شفافیت و رقابت نیز از موضوعات مهم دیگری است که موجب شده از این طرح استفاده شود. عرضه خودرو در بورس کالا موجب کشف قیمت واقعی خودرو خواهد شد؛ چراکه عرضه و تقاضا موجب تعیین قیمت محصولات می‌شود. در واقع بورس محل تلاقی عرضه و تقاضا است؛ بنابراین ضمن آنکه قیمت محصولات به سمت واقعی شدن پیش می‌رود؛ درصورتی‌که محصولی متناسب با سلیقه مشتریان نباشد یعنی از قیمت و کیفیت مناسبی برخوردار نباشد، خودروساز مجبور به کاهش قیمت یا افزایش کیفیت آن می‌شود. اهمیت این موضوع از آن رو است که نظارت بورس بر مکانیزم عرضه مزایای خرید و فروش در بورس کالا و قیمت بسیار حساب شده و زیاد است. در پایان نباید فراموش کرد که عرضه این محصولات و کشف واقعی قیمت محصولات در واقع پاسخی به کسانی است که بازار خودرو کشور را انحصاری می‌دانند.

تعیین تکلیف انحصار در صنعت خودرو

یک کارشناس مالی صنعت خودرو

یکی از ظرفیت‌هایی که خودروسازان به‌منظور فروش خودروهای خود می‌توانند از آن بهره ببرند عرضه خودروها در بورس کالا است. اهمیت این موضوع از آن جهت است که شرکت‌های خودروساز می‌توانند با فروش نقدی محصولاتشان در بورس به تامین نقدیندگی مورد نیاز خود بپردازند. مزیت دیگر عرضه خودروهای داخلی در بورس کشف نرخ کالاهای غیرانحصاری است. از آنجا که چند سالی است خودروهای داخلی جزو کالاهای انحصاری به حساب می‌آیند و شورای رقابت در این زمینه به تعیین تکلیف قیمتی می‌پردازد؛ بنابراین خودروسازان می‌توانند با عرضه محصولات خود در بورس کالا، قیمت خودروهای خود را براساس عرضه و تقاضایی که صورت می‌گیرد، مشخص کنند. بر این اساس خودروسازان می‌توانند قیمت‌های نهایی شده در بورس را به‌عنوان قیمت بازار آزاد تعیین کنند. بنابراین با این اقدام موضوعاتی همچون انحصاری بودن خودرو تعیین تکلیف می‌شود و از این طریق تلاش‌ها برای خروج قیمت‌گذاری خودرو از شورای رقابت آغاز خواهد شد. اما یکی از پرسش‌های پیش آمده این است که چرا سایپا خودروی سراتو خود را عرضه کرده و ایران خودرو نیز دنا را برای عرضه در بورس انتخاب کرده است؟ پاسخ مشخص است؛ خودروسازان تصمیم دارند با عرضه محصولات کم‌تیراژشان در بورس، وضعیت فروش محصولاتشان را در بورس ارزیابی کنند و پس از آن محصولات پرتیراژ خود را در این فضای رقابتی عرضه کنند. در چنین شرایطی بورس کالای ایران به‌عنوان بازاری رقابتی می‌تواند کمک جدی به اهداف خودروسازان کند.

مزایای توسعه ابزارهای مالی بورس کالا برای صنایع

کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه در تحریم‌ها و فضای اقتصادی کنونی، رقابت در بورس‌ها هم ممکن است با چالش مواجه شود، گفت: شفافیت قیمتی و کشف نرخ منصفانه نباید فراموش شود.

سیدحمید میرمعینی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بورس‌های کالایی ماموریت‌های مختلف دارند، از جمله آنها می‌توان به دسترسی یکسان به محصولات، شفافیت قیمتی و کشف قیمت صحیح و منصفانه اشاره کرد .

کارشناس ارشد بازار سرمایه افزود: بورس کالا بستری است که در آن عرضه و تقاضا و کشف قیمت ها به طور شفاف و با نظارت شکل می‌گیرد و طرفین در یک ساختار امن و دارای قوانین مشخص با یکدیگر رقابت می‌کنند. وی ادامه داد: در حالت عادی معاملات در بورس کالای ایران به بهترین شکل پیگیری می شود، اما در برخی مواقع تحریم‌ها و فضای اقتصادی کشور منجر می شود تا فضای رقابتی به طور کامل شکل نگیرد و محیط کسب و کار به شکل منسجم فعالیت نکند .

وی تصریح کرد: بورس کالا با هدف کشف قیمت درست محصولات و رسیدن سود حاصل از تولید به تولیدکنندگان به وجود آمد تا محصولاتی که در این بورس معامله می‌شوند، از قیمت گذاری در امان باشند که امیدواریم این موضوع حتی در شرایط مختلف اقتصادی نیز رعایت شود تا از واقعیت های اقتصادی فاصله نگیریم و فعالان اقتصادی قدرت تصمیم گیری براساس واقعیت ها را داشته باشند .

میرمعینی گفت: عملکرد بورس کالا طی یک دهه گذشته برای همه فعالان صنایع مشخص است، بازارهایی که بدون هیچ معیار و قاعده ای فعال بودند وارد یک چهار چوب مشخص، شفاف و قانونی شدند و دیگر خبری از ایجاد قیمت‌گذاری‌ های غیرمنطقی و تشکیل بازار سیاه نشد .

وی با اشاره به کارکرد ابزارهای متنوع بورس کالا تشریح کرد: بورس کالا ابزارهای کاربردی زیادی دارد که باید توسعه یابد؛ با توسعه این ابزارها و افزایش عمق و تعداد فعالان در این ابزارها، شاهد سهولت در تامین مالی و رفع بسیاری از دغدغه های فعالان صنایع از جمله نوسانات قیمتی و تامین مواد اولیه در آینده، خواهیم بود .

بایگانی برچسب: بورس کالا چیست

آموزش بورس قسمت نوزدهم – معرفی شرکت های کارگزاری و معیارهای انتخاب

وظایف کارگزاران و معرفی شرکت های کارگزاری و معیارهای انتخاب 1. شرکت های کارگزاری کارگزاری ها، اشخاص حقوقی هستند که خرید و فروش سهام توسط آنان صورت می گیرد. کارگزاری ها در این خرید و فروش ها، به نمایندگی از خریداران یا فروشندگان سهام، معامله انجام می دهند و در …

آموزش بورس قسمت یازدهم – بازار پایه فرابورس

بازار پایه فرابورس بازار پایه فرابورس به منظور ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکت های سهامی عام که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس پذیرش نشده اند یا قابلیت پذیرش ندارند. ایجاد شده است. در این بازار، معاملات سهام کلیه شرکت های سهامی عام امکان پذیر است و هیچ …

بورس مسکن یا املاک چیست؟

احسان والیان

• اشتراک‌گذاری

یکی از مزایای ویژه این نوع پیش فروش از طریق اوراق سلف مسکن این است که خریداران این اوراق یا واحدهای سرمایه گذاری صندوق زمین و ساختمان خیال‌شان از بابت حفظ ارزش پول‌شان راحت است.

بورس کالا به عنوان یکی از امکان‌های قابل توجه در بازارهای مالی دست‌مان را به اهداف مالی‌مان نزدیک‌تر می‌کند. یکی از نیروهای بالقوه‌ای که در این بازار وجود دارد، بورس مسکن یا املاک است. یکی از امکاناتی که تا به این لحظه در بورس کالا پذیرفته شده اما قابل معامله نیست، بورس مسکن و املاک است. هرچند هنوز این کار به فرجام نرسیده، اما باز هم بارقه امیدی است که بتوان در آینده از این امکان استفاده کرد و در بورس یکی از پرسودترین زمینه‌های سرمایه گذاری و بازارهای دارایی در کشور را خرید و فروش کرد. ورود بورس مسکن یا املاک به بورس کالا – در صورت اجرایی شدن – می‌تواند تا حد قابل توجهی به مرتب کردن بهم ریختگی اوضاع بازار مسکن بینجامد. این نوع بورس دارایی ویژگی‌ها و ابعاد خاص خود است که می‌طلبد به شناخت و توضیح آن بپردازیم.

نکته؛ به خاطر داشته باشیم که منظور از بورس مسکن، اموال غیرمنقولی است که در بازار فرعی بورس کالا پذیرفته شده است مانند بخش‌های تجاری، اداری و مسکونی. اما همان‌طور که اشاره کردیم در حال حاضر خبری از امکان معامله در این بورس نیست.

اوراق سلف مسکن

وقتی حرف از بورس می‎‌زنیم منظورمان همان بورس اوراق بهادار است؛ بنابراین بورس مسکن یا املاک هم – در صورت انجام معامله – باید از طریق اوراق خاص خود معامله شوند. اوراق این نوع بورس را به نام اوراق سلف مسکن می‌شناسند. این اوراق را می‌توان راه چاره‌ای برای خانه‌دار شدن در زمانی دانست که قیمت مسکن سر به فلک می‌کشد. اوراق سلف در بورس مسکن یا املاک به نوعی پیش فروش مسکن است که افراد از ازطریق آن می‌توانند خانه‌دار شوند. گفتنی است مبنای این اوراق می‎‌تواند قیمت شاخص یا فروش متری مسکن باشد.

فرآیند استفاده اوراق سلف مسکن

به این ترتیب که اوراق سلف مسکن در طرح‌های انبوه‌سازی مربوط به صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان قرار می‌گیرند و بعد از این که ملک یا زمین موردنظر طبق اساسنامه صندوق انتخاب شد، برای کسب پروانه ساخت در آن زمین نیاز است که جزئیات پروژه از تعداد و متراژ هر واحد گرفته تا موارد دیگر مشخص شود. بعد از آن انجام پیش فروش این دست واحدها در بازار سرمایه شروع می‌شود. قیمت پایه را کارشناس رسمی دادگستری با نظارت سازمان بورس و سازنده تعیین می‌کند. البته گفتنی است که ممکن است قیمت پایه کاهش یا افزایش داشته باشد.

یکی از مزایای ویژه این نوع پیش فروش از طریق اوراق سلف مسکن این است که خریداران این اوراق یا واحدهای سرمایه گذاری صندوق زمین و ساختمان خیال‌شان از بابت حفظ ارزش پول‌شان راحت است.

اهمیت بورس مسکن یا املاک

چرا بورس مسکن و املاک مهم است؟ این سوالی است که می‌توان با استناد به گزارش آخرین وضعیت قیمت مسکن در تهران به راحتی پاسخ داد. طبق آخرین گزارش‌های ارائه شده از کارشناسان حوزه اقتصاد متوسط قیمت هر متر خانه در تهران به 35 میلیون تومان رسیده است. به این معنی که برای خرید یک واحد آپارتمان 40 تا 50 متری باید نزدیک به 1.5 میلیارد تومان هزینه کنیم. این در حالی است که بورس مسکن یا املاک این امکان را به افرادی که تمایل به سرمایه گذاری در زمینه مسکن دارند، می‌دهد تا با پول کم‌تر از یک میلیون تومان هم بتوانند اقدام به خرید واحدهای سرمایه گذاری صندوق زمین و ساختمان کنند و به این ترتیب بتوانند در بورس مسکن و املاک صاحب سهام مسکن شوند. از طرف دیگر همان قدر که قدرت خرید و صاحب سهام شدن سرمایه گذاران بیش‌تر شود و این امکان برای بیش‌تر افراد جامعه فراهم شود که بتوانند اقدام به سرمایه گذاری در این زمینه کنند، به همان میزان می‌توان افسار بر گردن افزایش بی رویه قیمت‌ها در مسکن انداخت و آن را تحت نظر و آرام نگاه داشت. در حال حاضر نهادها و سازمان‌هایی مانند بنیاد مستضعفان، تامین اجتماعی و دانشگاه آزاد و ستاد فرمان امام برای راه‌اندازی بورس مسکن و املاک اعلام آمادگی کرده‌اند.

مزایای بورس املاک

جالب است بدانیم که بخش عمده‌ای از چرخه اقتصادی کشور به مسکن و املاک تعلق دارد. به همین خاطر است که می‌توان با راه‌اندازی و اجرایی کردن بورس مسکن یا املاک سرمایه گذاران و مجریان اقتصادی را ترغیب به ورود فعال و نه دلال‌گونه به این بازار دارایی مهم کرد. بورس مسکن یا املاک به عنوان یک نوع شاهراه برای بهینه کردن خط معاملات و نوع سرمایه گذاری درست در املاک عمل می‌کند. اما فارغ از این توضیحات، مزایایی هم شامل حال این نوع از بورس می‌شود؛

• سهولت در سرمایه گذاری مسکن و املاک یکی از اولین مزایایی است که بورس مسکن و املاک دارد. برای مردم بسیار سخت است که بتوانند با این میزان افزایش قیمت مسکن، صاحب خانه شوند و برای برطرف کردن این مشکل بزرگ باید راهکارهایی اساسی مانند اجرایی شدن بورس مسکن و املاک مطرح شود.
• راه‌اندزی بورس مسکن یا املاک باعث می‌شود تا با توجه به استقبال بالا از این زمینه سرمایه گذاری، سرمایه بسیاری وارد بورس کالای کشور شود و به همین ترتیب زمینه رشد اقتصادی فراهم شود.

همگی می‌دانیم که خرید متراژی خانه بی‌معنی است. به عنوان مثال نمی‌توان با توجه به بودجه‌ای که داریم قصد خرید یک متر از خانه هفتاد متری را به صورت فیزیکی داشته باشیم. اما بورس مسکن این امکان را در قالب اوراق سلف مسکن و واحدهای سرمایه گذاری صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان فراهم می‌‎کند.